Opp i fjella og ned i ørkenen i Mendoza | Argentina

Det er noko eg må innrømma. Dei av dykk som ikkje har ein blogg, kan gjerne tykkja det er vanskeleg å tru, men blogging er altså ikkje berre berre. I mitt tilfelle går det i mykje fotoredigering, timevis med skriving (på to språk!), og forandring av storleiken på bileta for publisering. Det er vanskeleg nok å finna tid for alle museum og bakeria eg vil besøka, om eg ikkje skal sitja ned å skriva om det etterpå i tillegg. Så kjem spørsmålet om inspirasjon (eller mangelen på det; min noverande tilstand), når eg vil skriva meir om eit måltid enn ''det var knallgodt'', men berre ikkje klarer å koma på koss.

Det er ikkje det at det er ingenting å skriva om Argentina. Tvert om. Eg har lydig skrive ned, til tider som ein galen katt, notat på kvar papirlapp eller serviett eg finn, raskt skrive ned erfaringane mine på datamaskinen, og av og til, på hender (mine, og andre sine), men eg klarer berre ikkje å skriva alt saman til ein homogen tekst. Tru du meg, eg har sete her dei siste tre kveldane i Buenos Aires og prøvd å skriva nokon om Mendoza verdt å klistra på internettet. I grunnen er jo det også litt rart, for eg kunne fylt eit heilt leksikon med det eg har observert i den fascinerande byen + nærområda, og vonaleg klarer eg å koma gjennom dette ein gong for alle, trass i skrivesperra. Ha tolmod! 

Ein av grunnene til at eg ville besøka Mendoza, anna enn at byen var sterkt anbefalt, var på grunn av Andes-fjella. Når sant skal seiast, har eg brukt heile tida mi i Sør-Amerika, med unntak av i Cartagena, enten i Andes-fjella, eller omringa av dei, men eg får ikkje nok. Eg har alltid budd relativt nær fjell, unntatt i USA og i Frankrike, og det er veldig, veldig vanskeleg for meg å ikkje sjå fjell regelmessig. Eg er ikkje ei som likar late dagar på sandstrender, medan eg kviler på eit handklede i oppdrag brunfarge og hudkreft. Nei, heller ei som likar fjell, blå innsjøar og rolege skogar. Om eg er for langt vekke frå alt det der, døyr eg. Eg veit ikkje heilt av kva, men eg veit at eg ikkje hadde overlevd. Så slik er det.

Men her er eg på villspor igjen. Heile dag nummer éin i Mendoza var eg i Andes-fjella, frå morgon til kveld, på tur med ei gruppe entusiastiske brasilianske turistar som tydelegvis aldri hadde sett snø før. Dei passa på å fotografera slapset så vel som snøen. Ganske søte, eigentleg. Etter ein kort frukost i Upsallata, landsbygda der Seven Years in Tibet vart filma, køyrde me lenger opp i Andes-fjella, besøkte naturfenomen slik som Puente del Inca og, i mitt tilfelle, fotograferte i eit bestemt forsøk på å få senebetennelse i peikefingeren.  

Eg måtte konsentrera meg veldig for ikkje å le av engelsken til guiden min. Det var liksom feil å le av hennar engelsk, når spansken min er heilt på jordet (eller pampas, som det heitar på fint her.) Men oversetjingane var komiske, og til tider, heilt ulogiske. ''Mario, we are now about one thousand, eight hundred and three metres above the sea gull,'' fortalde ho meg, veldig seriøst. ''See the mountain over there? It is one thousand, two hundred and a half wide, and one hundred metres in depth. Ah, and look Mario,'' forsette ho, og peika på eit anna fjell. ''The height, you see? The height has a colour of yellow. It's because of the oxiferdoctic (?). You are understand, yes?'' Altså, det hadde ikkje vore fullt så komisk om ho ikkje hadde vore ein profesjonell turguide.  

Lunsj var også ei ganske rar oppleving. Eg sat på sida av ei brasiliansk dame i femti-åra som var fast bestemt på å prata med meg på portugisisk, sjølv om det var tydleg at eg ikkje forstod halvparten av det ho sa. Eg heldt på å eta steika mi i fred og ro då ho sat ned ved bordet mitt. ''Bem?'' Det høyrdest ikkje spansk ut. 'Vent litt. Det høyrest ut som portugisisk. Kva er 'ja' på portugisisk no igjen?' ''Sim?'' Det er uttala litt likt sing. Trur eg. Ho forstod meg uansett. ''Voce fala português?'' Eg rista på hovudet, og uttala ''não'' feil. Tilsynelatande brydde ho seg ikkje om det, og forsette å snakka. Eg let henne babla. Det tar mykje energi å eta ei heil steik.

Men så byrja ho å spørja meg spørsmål, som var rett og slett ukomfortabelt. ''De onde você é?'' Spurde ho meg nettopp kor eg var ifrå? ''Ehh... Noruega?'' 'Er Noreg det same på portugisisk som det er på spansk? Kvifor spør ho meg desse spørsmåla? Kutt ut. Gå vekk.' Ho spurde meg eit anna spørsmål. Eg forstod det ikkje. Eg trur det var eit 'ja' eller 'nei' spørsmål. ''Não?'' Ho verka forskrekka. ''Burde eg ha sagt noko anna?'' ''Æææ... sim?'' Det var betre. Ho smila, og forsette å babla. Galskap. Og det raraste er at eg har hatt like opplevingar med brasilianarar her i Buenos Aires. Dei prøver ikkje eingong å snakka spansk. Eg skjønar ikkje heilt kvifor dei vil snakka portugisisk med meg heile tida. Kanskje dei er einsame, ikkje veit eg. 

Min opphavlege plan var å koma tilbake til Andes-fjella for å paraglida og rafta, men den sterke zonda-vinden gjorde at det vart for farleg, og heile opplegget gjekk i vasken. For å gjera situasjonen litt betre, inviterte turfirmaet meg til å delta på deira 'Sunset Horseback Riding Tour'. Eg visste at det forferdeleg populært, og var redd for ukoselege, store grupper, men sidan eg ikkje hadde noko betre å gjera på, bestemte eg meg for å prøva. Til mi store overrasking, enda eg opp med å vera den einaste, og reid i Mendoza-ørkenen saman med ein utruleg sjarmerande 27-år-gamal semi-gaucho ved namn Alejandro. Ein gaucho er ein slags argentinsk cowboy. Dei plar vera dei fattigaste bøndene (dei rike bøndene er dei som eig store estancias), og slik Alejandro forklarte, ''it's really more of a lifestyle these days – they don't buy food in shops, and get all their food from nature, hunting and fishing their way through life''. 
 

Alejandro sjølv var ein interessant figur, og rideturen var ikkje så mykje ein tur som ein lang samtale om Argentina, lokal natur, og våre privatliv. Det var gyseleg gildt. Han fortalde om eigne eventyr, inkludert den gongen då han gjekk 300 km i Andes-fjella frå Argentina til Chile, og fiska og jakta langs vegen for å overleva, der han også fekk sjå pumaer. Eg fortalde han at eg hadde gjort alt for å sjå ein puma; dei hadde sett nydelege ut i svart og kvitt, skjønt dette forvirra han, ''Du, Marion, du veit at det ikkje er så veldig kjekt å sjå dei ville...'' Eg er nok ei byjente framleis.

 

Medan me reid, hadde Eduardo – sjåføren og kokken – laga ein asado, som me åt medan me såg solnedgangen. Maten var nydeleg – eg tulle-bad Eduardo om å koma med meg heim til Noreg for å vera min private kokk – og han var snill nok til å gje meg oppskrifta til hans spesielle chimichurrisaus. ''The most important thing is to make the food con amor, you know?'' fortalde Eduardo meg, ''Con muchos amor. You need to feel the passion on your tongue.'' Garden i seg sjølv var gamal, rustikk og utruleg fotogen, så det var gildt å fotografera. Me tilbrakte kvelden med å drikka vin, spela på gitar og synga framfor bålet. Beste kvelden eg har hatt i Argentina.

Under middagen nemnde eg i forbifarten til Alejandro at eg aldri hadde sett eit stjerneskot før. Han vart heilt forferda, og tilbaud å henta meg seinare den kvelden, og køyra til Caucheuta, eit fjell i Andes-fjella i nærleiken, slik at eg kunne sjå eit par døyande stjerner. Eg veit ikkje om du har sett stjerneskot over Andes-fjella før, men det er eit nydeleg syn. Dagen etter var me tilbake og utforska Rio Mendoza, så vel som Mendoza by. Alejandro hadde også vore ein byguide, så han visste alt om historia og findetaljane, og det var kjekt å læra og utforska byen og landsbygda med han. 

 

Sjølvsagt kunne eg ikkje reisa til hjarta av vinlandet i Argentina utan å besøka eit par vingardar. I dette landet er raud vin lik religion. Alle drikk det, dei påstår at det er godt for deg (eller sosiallivet ditt, i alle fall), og det er ein naturleg del av ein middag, spesielt om du et ei steik ved ein parrilla. Vin er det einaste eg drikk, men sjeldan, og berre attåt ein stor og mektig middag, sjølv om eg er villig til å ta eit glas øl i in pub i Storbritannia, fordi det har eg sett på film, og det ser koseleg ut. 

Eg besøkte to vingardar i Maipu-området av Mendoza: Vistandes, ein moderne vingard fullt med teknologiske duppedittar og prisar, og Viña el Cerno, ein liten, familieeigd, økologisk (hurra!) vingard. Den fyrste var ganske keisam; alt det nye gjorde at han mangla sjarm og atmosfære, og vineksperten verka irritert over at eg brydde meg meir om å fotografera enn om å kjøpa vinen. Men den siste var verkeleg sjarmerande, og vinen eg drakk – ein Malbec frå 2004 (visstnok vinåret i Mendoza) – var ikkje galen. Interessant nok, sjølv om Malbec er ein upopulær vin i Frankrike (namnet betyr eigentleg 'dårleg munn' på fransk sleng), veks han i popularitet her i Argentina, då Mendoza sine fjell gjer vinen meir søt og mindre syrleg. Den beste vinen eg nokon sinne har hatt, hadde eg i Mendoza. Det einaste eg ikkje likar, er at eg alltid besøker vingarder utanfor sesongen (i Champagne, Aquitaine og no Mendoza), så eg kan aldri fotografera sjølve druene. Ærleg talt, no må eg besøka ein fjerde gard berre for å få eit bilete av den dumme frukta. Irriterande.

Du har nok høyrt om Mendoza og vinen, men visste du at byen òg er kjend for olivenolje? Etter vingardane besøkte eg Pasrai, eit familieeigd olivenolje-firma anno 1920, som berre produserer og sel ekstra-jomfruolje. Eg har ofte lurt på kva som er forskjellen mellom vanleg olivenolje, jomfru-olivenolje og ekstra-jomfru-olivenolje, men tydelegvis ikkje nok til å søkja raskt på Wikipedia.

 

Så vidt eg forstod, var den grunnleggjande forskjellen prosentdelen av metta feitt og syre. Ekstra jomfruolje er den sunnaste, med ein syreandel mellom 0.2 – 0.7 prosent. Jomfruolje er nummer to, og har ein syreandel mellom 0.7 – 1.5 prosent, medan vanleg olivenolje har ein syreandel mellom 1.5 og 3.3 prosent. Dei fyrste to er også kaldpressa, og har difor både meir mineral, for ikkje å nemna smak, medan vanleg olivenolje har vorte varmebehandla, og er difor generelt smaklaus. Dei beste oljene er dei uklare og tåkete, og ikkje skinande og gyldne, sidan dei også inneheld delar av olivenskal og puré. Desse er ikkje vanlege å sjå i matvarebutikkar, fordi lik popstjerner, sel utsjånaden til olivenolje meir enn kvaliteten.

Guiden var snill nok til å gje meg ein tur på engelsk, skjønt ho var like livleg som eit graskar, og hadde ein interessant aksent som høyrdest ut som om faren kom frå Oxford, og mora frå Alabama. Olivenolje smakinga var veldig gøyalt. Ikkje berre var olja god, men i motsetning til vinsmakinga, fekk me mat saman med olja (små baguetteskiver med ymse tapenadar og soltørka tomatpuré), som alltid er ein bra ting. Trist nok kunne eg ikkje kjøpa nokon av oljene med meg heim, men eg kjøpte eit økologisk hudpleiesett. Eg går no rundt og luktar olivenolje, men fy så mjuk huda mi har vorte!