Matglade dagar i Bordeaux & Saint-Émilion | Frankrike

Eg veit ikkje om du har fått sjansen til å besøka Taiwan nokon gong. Og om du har, fekk du tid til å ta turen innom (verdas beste dyrepark) Taipei Zoo? Og om du var der, fekk du tid til å sjå flodhestane? 

Nei? Vel, det har seg no slik at flodhestar er interessante vesen. Dei fis i vatnet for å markera sitt territorium, litt slik som ein hund tissar i vegkanten. I Taipei Zoo har dei åtte-ni flodhestar i ein liten innsjø, og kvar av desse vesena er ivrige til å markera det litle territoriet dei kan få. Å seia at det luktar fælt er å underdriva. Togstasjonen i Bordeaux lukta ganske likt. Eg hadde venta karamell-canéles, eller i det minste vindruer (koss no dei luktar). Men nei. Nei, nei, nei. Flodhest.

I skrivande stund sit eg på ein kafé i Bordeaux. Rett framfor sit ei dame med så mykje leppestift at ho byrjar å likna på ein teikneserietorsk med stor, rosa trutmunn, og på sida av meg sit ein mann og både snakkar og syng med seg sjølv. Men for all del, ikkje misforstå. Med unnatak av nokre få rare menneske og togstasjonen er eigentleg Bordeaux ein veldig fin by. Etter å ha utforska Baskarland kom eg til Bordeaux veeeeldig tidleg på morgonen med ein tung ryggsekk full av eit lite bibliotek eg eigentleg sikkert ikkje burde ha investert i sett frå eit økonomisk, men ikkje intellektuelt, standpunkt. Med ein tung sekk og ein litt vel trøtt kropp hadde det sikkert vore ein god idé å gå rett på sak i byen: sjå akkurat det eg kom for å sjå, og eta akkurat det eg kom for å eta. Det hadde vore den logiske taktikken, ikkje sant? 
 

Men nei då. Nei, eg gjekk meg vill i staden, nett slik som eg gjorde i Marseille. Det er så utruleg klassisk at eg går meg vill i dei byane der eg berre har ein dag å utforska. Pah! Etter to timar der eg eigentleg berre gjekk i sirklar rundt to kvartal (retningssans har eg då altså ikkje), enda eg til slutt ved rue Sainte-Catherine, verdas lengste gågate på 1,2 km. På dette tidspunktet var eg altfor kald og trøytt til å ta noko særleg med bilete, og sightseeing kom ennå lengre nede på lista, så eg bestemte meg for å sjå ei handfull av saker og ting, og bruka resten av energien min på å eta. 

Som sagt er Bordeaux ein veldig elegant og vakker by (spesielt om sommaren, kan eg tru), full av nydeleg arkitektur og monument. Eg stal gåruta mi frå ei reiseside, og eit kart frå turistinformasjonen, og byrja mi litle byvandring. Fyrste stopp var Esplanade des Quinconces, ein stor place frå 1800-talet med eit monument til les Girondins, det moderate partiet under den franske revolusjonen, som Robespierre fekk drepne fordi han berre var slik. Det var ein ganske kald dag, så eg bestemte meg for å verta ennå kaldare og gå til neste stopp ved elva Gironde, heilt til Place de la Bourse, eller børsen. Her vert mange av dei mest kjente bileta av Bordeaux tekne, og eg prøvde å vera ein sann turist, men det var rett og slett for kaldt for det. Deretter såg eg Porte Cailhau, ein restedel av bymurane, og greidde då etterpå å gå i sirkel igjen, opp gjennom rue Sainte-Catherine til Place de la Comédie og den imponerande Grand Théâtre. 
 

Eg er ein plattfot, noko eg er særdeles lite glad for (og lite stolt av, så ikkje sei det til nokon). Men dette fann eg sjølvsagt ut lenge etter eg hadde kjøpt alle skoa eg trong, og då valet kom mellom å kjøpa eit nytt par med sko eller å dra på restaurant i Paris, måtte skoa vika. Dette gjorde jo sjølvsagt at eg hadde litt meir vondt i føtene enn ein normal person med normale føter hadde hatt, men så var det jo teknisk sett min eigen feil (eller mor og far, som skapte føtene mine... takk skal de ha!). Men etter sightseeinga hadde eg då altså så pass vondt i føtene at eg berre måtte sitja ned og få i meg lunsj. 

Og heldigvis hadde eg lunsjreservasjonar! Sekundet det vart avklart at eg skulle ned til Baskarland og Bordeaux i ferien, reserverte eg eit bord ved Baud et Millet, ein kjent osterestaurant. Dette er ein av dei mest geniale restaurantane eg nokon gong har vore i, og viss du likar ost, så kjem du til å lika Baud et Millet òg. Dei har ein ''alt du kan eta'' ostebuffet med over 100 forskjellige typar ostar, både franske og utanlandske, og interessante rettar slik som roquefort clafoutis med cherrytomatar og gorgonzola hamburgar, pluss meir tradisjonelle rettar slik som den klassiske croque monsieur og ostesalatar. Å himmel, himmel... der er du jo! 
 

Eg lika Baud et Millet frå fyrste sekund eg kom inn døra. Eigaren kom i eigen person mot meg, rekte ut handa og sa, ''Marion? Du må vera Marion! Så glad for å sjå deg! Kom inn, kom inn. Det er varmt her inne. Men, er du heilt åleine?'' Jo, jo, sa eg litt sjokka. Eg har aldri vore mottatt i ein restaurant som ei god venninne før, så eg var litt i koma før eg greidde å svara han skikkeleg. ''Ei jente som deg burde ha ein ung mann ved di sida.'' Jo, det såg eg meg einig i. ''Det hadde eg ikkje sagt nei til. Har du nokon til meg, då?'' Han tenkte seg om. ''Nei... men eg skal seia ifrå om eg finn ein. Men du, eg har ost!'' 

Og ost freista jo eigentleg meir i det augneblikket. Eg var svolten, og det er trass alt lite appetittleg å eta ein ung mann. Så då er jo eigentleg ost betre. Eg valde omlag tjue forskjellige sortar i fyrste omgang og åt opp alt litt etter litt saman med brød, valnøttsalat og appelsinsyltetøy, eit glas med vin og kaffi. Ganske mykje mat, ganske mykje fråtsing. Men så er jo me nordmenn flinke i fråtsing. Eg har alltid sagt at skal du slå ein nordmann i fråtsing, må du vera ein brite eller i alle fall ein tyskar. 
 

Men huff så glad eg er at eg ikkje bur i nærleiken. Eg måtte hatt skifta buksestorleiken min kvar tredje veke ;) Då rekninga kom, mangla over halvparten av maten eg hadde åte/drukke. ''Men eg bestilte jo kaffi og vin òg!'' proteserte eg til eigaren. ''Nei, nei. Dei er mine gåver. Eg får vera guten din i dag.'' Herleg kar. 
 

Ein tur til Bordeaux kunne aldri vore fullverdig utan å prøva deira kjente canelés; mørke karamellkaker med ein mjuk tekstur à la crêpes og hint av både rom og vanilje. Litt googling fortalde meg at den beste plassen for canelés i byen er Baillardran-kjeden. Sist (og fyrste gong) eg prøvde ein canelé, var i 2011. Eg var atten år, i Paris for fyrste gong, og eg hadde kjøpt med meg ein heil pose av godsakar frå Eric Kayser (som eg hadde forelska meg i eit par dagar tidlegare) då eg sat ned ved trappene av Sacré Coeur-kyrkja i Montmartre saman med ho mor. Ingen av oss syntest caneléen var noko særleg god, men det kan kanskje ha vore fordi me hadde bore han rundt omkring heile byen i ein heil, varm septemberdag. Så eg følte eg måtte gje caneléane ein ny sjanse, og faktisk så var dei heilt greie :)

 

Fabrique Pain et Bricoles var neste adresse på lista, og eg var glad for å sjå ein lang kø utanfor butikken – alltid eit fantastisk teikn! Dette bakeriet bakar dei beste brøda i byen (trur eg), sjølv om du aldri hadde gjetta at det var kjent frå bakeridesignet å dømma! Det gjer eigentleg ingenting; deira pain de campagne har ei fantastisk skorpe – sprø og med knas og masse smak. Eg kjøpte med meg to små brød òg: eit olivenbrød og eit chorizobrød; begge særdeles velsmakande. Og eg må anbefala madeleine-kaka deira – rett nok er kaka ikkje frå Aquitaine-regionen, men eg har vore i Commercy og Liverdun i Lorraine-regionen der madeleinen kjem frå, og eg kan lova deg at desse frå Fabrique Pain et Bricoles var (nesten!) like gode. 
 

Bordeaux har så utruleg mykje god mat at det er til å grina av. Det er heilt umogleg å eta alt det er verdt å få i seg, så det gjeld å prioritera. Den verdskjente bistorien La Tupiña vart middagsrestauranten min denne gong. Han vart erklært ein av verdas beste bistroar av the International Herald Tribune, og har fått ein bråte med prisar. Sjefskokken Jean-Pierre Xiradakis har vore ein engasjert ambassadør for baskisk og sør-vest-fransk mat i årevis, så eg visste at magen min var i gode hender. 

Når du går inn i La Tupiña, vert du møtt med eit stort bål og ein grill med oppskorne kjøtstykke og grønsaker framføre. Ein kokk står her og lagar middagane, og grillar eller steikjer kjøt etter ynske medan han skjer opp pommes frites. Lukta er herleg i denne restauranten! Resten av bistroen er designa som eit jaktslott, med bilete av fasanar, vintage kjøkkenutstyr og store brød som vert skorne for kundane (ingen billige baguettar her!) 

Menyen i seg sjølv er ei skattekiste av lokale delikatessar og tradisjonelle rettar (eller ''bonderettar'', som det står skrive i menyen) frå Bordeaux-område. Og alt såg jo så godt ut! Eg ville i grunnen ha niauga (er ikkje det norske ordet rart, vel? Lampreys på engelsk), fordi eg veit at Kong Henry I av England døydde av ein overdose av desse rare fiskeskapningane, så då måtte dei jo nesten vera gode! Men til €45 hadde eg ingen sjanse i havet til å eta slik ein skapning (spesielt sidan dei lever i ferskvatn). Så ville eg ha due, men igjen, litt dyrt for denne gong. Det same gjaldt iberisk svinesteik. I grunnen er det slike gonger eg er glad eg ikkje er rik. Då kan eg ha intellektuelle debattar med meg sjølv slik som ''skal eg ha niauga eller grilla fasan til middag?'' Å ha dessert eller ikkje å ha dessert, det er det store spørsmålet.

Så då vart det grilla and i staden, servert med pommes frites steikt i andefett, and ein gratis forrett av salami, pâté, rå grønsaker og griseinnmat steikt i andefett. Anda var utruleg møyr og smakfull; ein eksplosjon av sansar, og pommes frites var sprø og deilige. Det var rett og slett den beste anda eg nokon gong har ete, og slo både den eg hadde i Paris i januar, og den eg hadde i fjor i Beijing. Og til dessert, min trufaste kaffi med to kuler av sorbet – éin med jordbærsmak, den andre med bringebærsmak – med kirsebærsaus, sitronkake og marengs (le sorbet aux fruits rouges avec de confiture de Vieux Gascon, framboises et fraises) og ein gratis-etterdessert av canelés og beignets. 

Då eg spurde ein god ven kva eg burde sjå i Bordeaux var det einaste han svarte: ''Saint-Émilion!'' Saint-Émilion er ein sjarmerande liten landsby frå Mellomalderen, midt i fransk vinland. Ein kvar som kjenner meg, kan fortelja deg at eg har ganske så sterke meiningar om det aller meste, om det så er fotball, politikk eller den svenske sminkekulturen. Det einaste eg kjem på i farten som eg heller er uinteressert i, er alt som har med hagar å gjera, men det er fordi eg ikkje heilt har nådd alderen då ungane har flykta reiret, og alt du har igjen er mannen, hunden og hagen. Eg gler meg til å få meiningar om både staudar og ugras, men for inntil vidare er det pax hortensia frå mi side. 
 

For å vera ei som er uvanleg glad i mat (og som dessutan bur i Frankrike), så er det interessant kor lite interessert eg er i vinsmaking og vinvitskapen. Vanlegvis går desse to interessene hand i hand, men i mitt tilfelle har eg så og seia berre fokusert på maten. Det er ikkje det at eg ikkje kan ha eit halvt glas med vin til ein middag, eller litt øl på ein sjarmerande pub i England. Men eg synest ikkje det fullfører eit måltid meir enn det vatn gjer. Eg har sterke meiningar om det generelle forbruket av alkohol, men eg kan ikkje fortelja deg noko meir om det er Bordeaux eller Loire-vin som passer best til ost. 

Du kan seia at eg er interessert i vin på same måte som eg er interessert i iste, det vil seia, ikkje så veldig mykje i det heile tatt. Og difor syntest eg det var yttarst komisk at eg var på togstasjonen i Saint-Émilion den siste laurdagen i Aquitaine. Eg kunne jo påstått eg kom for arkitekturen, men det er ikkje heilt sant det heller. Men så var eg no der likevel, og det same var ti millionar andre menneske, ein situasjon som ikkje var lite paralyserande. Eg var, sjølvsagt, ikkje ein turist, men ein utforskar. Mhm. Men dette var lik Paris om sommaren, berre tusen gonger mindre, så landsbyen var litt vel stappa med folk som prøvde å ta ein kikk i kvar einaste smågate, kafé eller sti. Du veit, folk slik som meg.